Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından etraf kirliliğinin önlenmesi emeliyle plastik poşet ve ambalajların kullanımının azaltılması için 2019 yılında başlatılan fiyatlı poşet uygulamasında, poşet fiyatının 25 kuruştan 75 kuruşa yükseltilmesi talep edildi.
Milliyet’ten Meltem Güneş’in haberine nazaran; 1 Ocak 2023 tarihi itibariyle geçerli olacak poşet fiyatını belirlemek için senede bir defa yaptığı toplantıyı gerçekleştiren Plastik Poşet Alt Komisyonu’nda sivil toplum kuruluşları (STK) 25 kuruşun devam etmesini, market temsilcileri ise artırım yapılarak poşetin 75 kuruşa satılmasını önerdi. Komitenin raporunu kıymetlendirecek olan Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un yeni fiyata ait kararını önümüzdeki günlerde açıklaması beklenirken toplantı iştirakçileri mevzuyu kıymetlendirdi.
’25 kuruşta kalmalı’
Türk Plastik Sanayicileri Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) Lideri Yavuz Eroğlu, alışveriş poşetlerinde uygulanan 25 kuruşluk fiyatın 2023’te de devam etmesini talep ettiklerini söyleyerek, “Bu uygulamada bakanlığımız emeline ulaşıp, gereksiz kullanımın önüne geçti. Global enflasyon ortamında poşet fiyatında artış yapılmayıp 25 kuruşta kalması hem tüketici hem üretici için olumlu olacaktır. Aslında vatandaşın alım gücü çok yüksek değil, 25 kuruşluk fiyat da poşet israfın önüne geçilmesinde tesirli oldu. Bakanlığın bu fiyattan devam edeceğini öngörüyoruz” diye konuştu.
Eroğlu, 2019 yılında alınan 25 kuruşun 10 kuruşunun Geri Kazanım Katkı Hissesi (GEKAP) olarak devlete vergi olarak gittiğini 15 kuruşun ise marketlere kaldığını tabir eden Eroğlu, “Şimdi 25 kuruşun tümü GEKAP’a gidiyor. Devlete giden kısım her sene yine değerleme oranında artıyor. Bu yıl da yüzde 122’lik artışla marketlerin poşet için devlete vereceği vergi 55 kuruş civarında olacak” dedi.
‘Poşet satma gayreti’
Eroğlu, plastik poşet kullanımının azaltılması için tüketici kadar marketlere de vazife düştüğünün altını çizerek, “Marketler hala kasada ‘bir poşet daha alır mısınız’, diyerek poşet satma uğraşı gösteriyor. Artık satılan her poşette, perakendeciler de ceplerinden 25 kuruş ekstra vereceklerinden daha dikkatli olacaklardır. Bu sene marketler de elini taşın altına koysun. Az poşet vermek onların da menfaatine olacak. Poşeti satılacak bir mal üzere görmeyecekler. Böylelikle çevresel manada da daha olumlu bir sonuç elde edilecek” tabirlerini kullandı.
‘Maliyeti 1 lira’
Perakendeciler ise GEKAP hissesinin yüksekliğinden şikayet ederken, Türkiye Perakendeciler Federasyonu Lideri Ömer Düzgün de, yılbaşında poşet fiyatlarında fiyat artışı beklentileri olduğunu söyledi. Düzgün, poşetin 25 kuruştan süreç görmesine karşın müşterinin buna bile itiraz ettiğini belirterek, “Bir poşetin maliyeti kalitesine nazaran 1 liraya kadar yükseliyor, o nedenle poşet fiyatının da 1 liranın üstünde olması gerekiyor lakin bunu müşteriden toplamak güç bir hadise. Bu kültürü şimdi yerleştiremedik maalesef. Daha alıştıramadık müşteriyi. Bir lira olması güç lakin 75 kuruş olursa âlâ olur diye düşünüyoruz” dedi.
Vatandaşın konutlarda kullandığı çöp poşetlerinin fiyatının yüksekliğine dikkat çeken Düzgün, “Alışveriş poşetini ondan ucuza satmış oluyoruz, burada durum istikrarlı değil. Ayrıyeten manav ve ekmek reyonlarındaki poşetlerin kullanılması ise iki taraflı masraf oluyor” diye konuştu. Müşterinin kasada kullandığı poşet sayısını azaltmasına karşın bunun hala istenilen düzeyde olmadığını anlatan Düzgün, “İnsanlar etrafa hassas olmalı. Bu da vakitle olacak” dedi.
Bakanlık bilgilerine nazaran, uygulamayla 4 yılda, plastik poşet kaynaklı 550 bin ton plastik atığın oluşumu ve 23 bin ton sera gazı salımı engellendi. Plastik poşet kullanımındaki azalma ile Türkiye’de plastik poşet üretimi için gerekli plastik ham husus ithali de düştü ve yaklaşık 3.8 milyar TL tasarruf sağlandı.