Mehmet Altan*
Tarih 2023’e adım atınca ben de 2002 yılından çıkıp 2003 yılına konuk oldum.
Önce toplu bir fotoğraf çekmeye çalıştım:
ABD’nin Irak’a müdahalesi, İstanbul’daki bombalı hücumlar, Erdoğan’ın başbakan olması, THY uçağının Diyarbakır’da düşmesi, Bingöl sarsıntısı, K. Irak’ta Türk askerlerinin ABD askerleri tarafından rehin alınmaları yıla damgasını vuran olaylar olarak öne çıktı.
***
Gün be gün, ay be ay yürürken 13 Mart tarihli gazetelerde HADEP‘in Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılma haberine rastladım.…
Halkın Demokrasi Partisi veya kısaca HADEP, 11 Mayıs 1994’te kurulmuş bir siyasi partiydi.
1995’teki Türkiye genel seçimlerinde 1 milyon 171 bin 623, 1999’daki Türkiye genel seçimlerinde 1 milyon 482 bin 196 oy almış ve 1999’daki Türkiye mahallî seçimlerinde 37 belediye başkanlığı kazanmıştı.
Hürriyet gazetesinin kapatılma haberi şöyleydi:
“Anayasa Mahkemesi, HADEP’in, devletin parçalanamaz bütünlüğüne karşı aksiyonlarda odak olması gerekçesiyle temelli olarak kapatılmasına karar verdi.
Anayasa Mahkemesi 29.1.1999 tarihinde Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı tarafından hazırlanan iddianame doğrultusunda açılan HADEP davasında kesin kararını açıklayarak partinin temelli olarak kapatılmasını hükmetti.
Mustafa Bumin, HADEP‘in, kimi aksiyonları yanında, PKK isimli terör örgütüne yardım ve dayanak sağlayarak, devletin ülkesi ve milletiyle ayrılamaz bütünlüğüne alışılmamış nitelikteki aksiyonları işlendiği, bir odak haline geldiği anlaşıldığından, Anayasa’nın 68 ve 69. unsurları ile Siyasi Partiler Maddesi’nin 101 ve 103. hususları yeterince temelli kapatılmasına karar verildiğini belirtti.
Mustafa Bumin, kelam ve aksiyonlarıyla partinin kapatılmasına neden olan kurucuları dahil 46 kişinin gerekçeli kararın Resmi Gazete’de yayınlanmasından başlayarak 5 yıl müddetle bir öbür partinin kurucusu, üyesi, yöneticisi ve denetçisi olamayacaklarına karar verildiğini de bildirdi.
Ayrıca partinin malvarlığının kapatma kararının Resmî Gazete’de yayınlanmasının akabinde Hazine’ye irad olarak kaydedileceğini de söz etti. Bumin, dava ile ilişkili olan ve hala DGM’de süren davalara yollama yapılması ve bu davaların kısa müddette sonuçlanmasının imkânsız olduğundan Yüksek Mahkeme’nin kararını açıklamak durumunda kaldığını belirtti.”
26 Mart’ta Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılan HADEP‘in 35 belediye Başkanı DEHAP‘a geçti.
* * *
HADEP‘in öncülü olan Demokrasi Partisi (DEP) de daha evvel kapatılmıştı.
Kapatılan DEP‘in eski milletvekilleri Leyla Zana, Hatip Dicle, Orhan Doğan ve Selim Sadak apar topar tutuklanmış, DGM’de süratlice mahkûm edilmişlerdi.
AİHM, DGM’nin bağımsız ve adil olmadığını vurgulayarak kararı bozmuştu. HADEP kapatılırken 4 milletvekilinin de 28 Mart’ta tekrar yargılanması vardı…
Ancak…
“AİHM’in DEP‘li milletvekillerinin yine yargılanmasını öngören kararı da adil olmayan bir biçimde uygulandı. AİHM’in, DGM’nin bağımsız ve adil olmadığı tarafındaki kararı hiçe sayılarak yapılan yeni yargılamada DEP milletvekilleri Leyla Zana, Hatip Dicle, Orhan Doğan ve Selim Sadak, bir kere daha 15’er yıl mahpus cezasına mahkûm edildi. 21 Nisan 2004 tarihinde sonuçlanan dava ile DEP‘li milletvekillerinin 2005 yılı Haziran ayına kadar cezaevinde kalması katılaştı.”
* *
20 yıl sonra seçime giderken durum bu kere de pek farklı değil…
Türkiye artık de HDP‘nin kapatılmasını konuşuyor.
Anayasa Mahkemesi, Yargıtay Başsavcısı Bekir Şahin tarafından yapılan HDP‘ye Hazine yardımının kesilmesi talebini 6 Ocak’ta görüşecek.
Hazinenin yardımının 10 Ocak’a kadar yapılması gerekiyor, o nedenle bu talebin daha evvel görüşülmesi de hukuktan fazla siyasi bir plana atfediliyor.
10 Ocak’ta da Kobani Davası var.
Ardından da muhtemelen HDP‘nin bahtı aşikâr olacak.
* * *
Vaktiyle HADEP Yöneticileri kapatma kararını AİHM’e taşıdı. O müracaatın sonucunun da peşine düştüm.
Kapatıldıktan 7 yıl sonra, 14 Aralık 2010 tarihinde AİHM’in kapatma kararını hukuksuz bulduğunu gördüm.
Gazetelere yansıyan haber şöyleydi:
- “AİHM, bu bahisteki kararında HADEP‘in, ‘bazı üyelerinin faaliyetleri ve açıklamaları temelinde’ kapatıldığına dikkat çekerken güvenlik güçlerinin Güneydoğu’daki terörle müdahalesinin, ‘kirli savaş’ gibi nitelenmesinin, hükümetin siyasetinin sert bir eleştirisi olmakla birlikte nefret ve silahlı direnişi kışkırtma oluşturmadığına dikkat çekti.
Mahkeme, HADEP üyelerinin sözlerinin de ‘şiddet, ayaklanma ya da silahlı direnişi cesaretlendirmediği, bu nedenle partinin şiddet hareketlerini gerçekleştiren silahlı kümelerle eş tutulması için kâfi ispat oluşturmadığını’ vurguladı.
‘HADEP, Kürtlerin kendi mukadderatını belirleme hakkını savunması halinde bile bunun demokratik unsurlara karşıt olmayacağı ve terör aksiyonlarına dayanakla eş tutulmayacağı’ da belirtilen kararda bunun sonucunda ‘Başvuru sahibinin örgütlenme hakkına müdahalenin demokratik bir toplumda gerekli olmadığı’ gerekçesiyle Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin toplanma ve örgütlenme özgürlüğüne ait 11. unsurunun ihlal edildiğine hükmetti.
AİHM, bu çerçevede Türkiye’yi, parti üyeleri ve önderleri için Turan Demir’e manevi tazminat olarak 24 bin Avro, mahkeme masrafları olarak ise 2 bin 200 Avro’nun ödenmesi kararını verdi.”
***
Türkiye daima birebir sineması oynatan köhnemiş bir sinema gibi…
Zaten o denli olmasa Cumhuriyet’in 100. Yıldönümünde hâlâ “demokratikleşme” umut olarak ortada durur muydu?
Kürt Sorunu’nu demokratikleşmeyle çözmek yerine daima baskı usulleriyle buharlaştırmaya çalışmak hiçbir sonuç vermiyor.
İşte 20 yıl önceki HADEP örneği…
Fark, o zaman HADEP‘in oyu yüzde 4 civarındaydı, bugün ise HDP, ülkenin 3. Partisi…
——
Kapak Görseli: HEP’ten HDP’ye kapatılan Kürt partilerinin logoları.
* P24’ten alınmıştır.