Temas ve büyük damlacıklar yoluyla damlacık maruziyeti ile teneffüs yoluyla bulaşan maymun çiçeği hastalığı belirtileri ortasında baş ağrısı ateş, kırıklık, halsizlik ve daha sonra döküntüler yer alıyor. Virüsünün kuluçka mühletinin 5 günle 21 gün ortasında olduğu öngörülüyor. Avrupa’da tesirini sürdüren maymun çiçeği hastalığı Türkiye’de 5 şahısta görüldü.
Uzmanlar maymun çiçeği belirtileri içerisinde görülenlerden farklı olarak yeni belirtiler ortaya çıktığını duyurdu. Araştırmalar sonunda, hastaların yüzde 67’si yorgunluk ve uyuşukluk halinden şikayet ederken, yüzde 57’sinde yüksek ateş görüldüğü belirtildi.
MAYMUN ÇİÇEĞİ BELİRTİLERİ NELER?
Hastalık, klinik olarak, ateş, halsizlik, yaygın kas ağrısı, deri döküntüleri ve büyümüş lenf bezleri ile kendini gösteriyor. 1980 yılında, aşı ile dünya çapında ortadan kaldırılan çiçek hastalığı virüsüyle birebir aileden gelen bir DNA virüsüdür. Maymun çiçeği ile suçiçeği virüsünün döküntüleri birbirine benzeri lakin bedendeki yerleşimleri, hastalığın seyri birbirinden farklıdır. Çiçek virüsü aşı sayesinde yıllardır görülmüyor. Maymun çiçeği virüsünde lenf bezlerinin şişmesi bu hastalığı başkalarından ayırıyor. Kuluçka devri, yani bulaştıktan sonra belirtilerin görülmeye başlama mühleti 7-14 gündür. Döküntü ise ateşin başlamasından 1-3 gün sonra başlıyor. Döküntüler gövdeden çok yüzde, kollarda ve bacaklarda görülür. Lezyonlar, düz bir kızarıklık biçiminde başlayıp (makül), deriden kabarık hale gelir (papül); akabinde içleri berrak sıvı ile dolarak “vezikül” görünümü alırlar. Veziküllerin içindeki berrak sıvı sarımsı renkte bir sıvıya döner ve “püstüller” oluşur. Püstüller, kabuk bağlar ve kabukların düşmesiyle lezyonlar ortadan kalkar. Bu süreç, ekseriyetle 2-4 hafta sürer ve tabiatıyla güzelleşir.
Maymun çiçeği virüsünün vücudun farklı bölgelerinde oluşan birtakım semptomları bulunmaktadır. Birinci tespit edilen semptomlar ortasında yüksek ateş, baş ağrısı, sırt ağrısı, kas ağrısı ve şişlik öne çıkıyor.
Ateş arttıkça bedende bir kızarıklık ve kaşıntı oluşmaya başlıyor. Bu genelde yüzde başlıyor ve daha sonra bedenin diğer noktalarına ulaşıyor. Genelde avuç içinde ve ayakların tabanlarında yaygın bir biçimde ortaya çıkıyor. Kaşıntı çok derecede rahatsız edici ya da acı verici olabiliyor. Öte yandan bu kaşıntı süreci geçtikten sonra ayak tabanları ve avuç içindeki yaralar kabuk bağlıyor ve geçiyor.
MAYMUN ÇİÇEĞİ BELİRTİLERİNDE DEĞİŞİKLİK VAR
İlk sefer Batı Afrika’da patlak veren ve en az 50 ülkede görülen virüsle ilgili bugün İngiltere’den kaygı veren yeni bir açıklama geldi. İngiltere merkezli tıp mecmuası Lancet’te yayımlanan yeni bir araştırma, maymun çiçeğinde birinci sefer farklı semptomların ortaya çıktığını belirledi.
İngiltere genelindeki kliniklerde hadise sayılarında artış yaşandığı bildirilirken, uzmanlar, maymun çiçeğinde daha evvel görülen semptomlardan farklı yeni semptomlarla ortaya çıktığını buldu.
‘YORGUNLUK VE ATEŞ EN ÇOK GÖRÜLEN SEMPTOMLAR’
Araştırmada, maymun çiçeği virüsü teşhisi konulan bireylerin demografik ve klinik özellikleri tahlil edildi. Maymun çiçeği salgının başladığı birinci iki haftaki bilgilerden yararlanıldı. Hastaların birçoklarının erkek olduğu ve ortalama yaşlarının 41 olduğu açıklanırken, ortalarında eşcinseller olduğu da belirtildi.
Araştırmalar sonunda, hastaların yüzde 67’si yorgunluk ve uyuşukluk halinden şikayet ederken, yüzde 57’sinde yüksek ateş görüldüğü belirtildi. Lancet’te yayımlanan çalışmada, maymun çiçeği virüsüne yakalanan hastaların yüzde 18’inde ise hiçbir belirti yahut semptom görülmediği açıklandı.
DÖKÜNTÜLER EN ÇOK O BÖLGEDE ÇIKIYOR…
Hastaların 2’si dışında hepsi bilinen bir hadiseyle temas halinde olmadıklarını ve Afrika’yı ziyaret etmediklerini açıkladı. Araştırmaya katılan bireylerin, son üç hafta içinde en az bir kere yeni bir cinsel partner ile birlikte olduğu da açıklandı. Araştırmaya katılanların yarısı ‘kondom kullanmadığını’ belirtti.
Yapılan araştırmalarda, maymun çiçeği virüsü sırasında ortaya çıkan döküntülerin de genel olarak genital bölgede ağırlaştığı görüldü.
Araştırma grubunun başında yer alan Ruth Byrne, araştırma bulguları ile ilgili olarak, “Maymun çiçeği enfeksiyonunun çeşitli etaplarında, sunumunda uçuk ve frengi üzere yaygın CYBE’leri taklit etmesi mümkündür” dedi. Bu durumu yönetmede hizmetleri desteklemek için ivedilikle ek kaynaklara gereksinim olduğunu söyledi.
MAYMUN ÇİÇEĞİ TÜRKİYE’DE GÖRÜLDÜ MÜ?
Sağlık Bakanı Koca, dün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında gerçekleştirilen Kabine Toplantısı sonrası basın mensuplarının sorularını yanıtladı.
Bakan Koca, Türkiye’deki maymun çiçeği olaylarına ait, şöyle konuştu:
*Şu ana kadar ülkemizde 5 maymun çiçeği virüsü hastası tespit edildi. Bu 5 hastaya filyasyon yapıldı ve yakın etrafı izole edildi. 4 hastamız büsbütün güzelleşti ve taburcu edildi.
*1 hastamız ise izolasyonda. Sıhhat durumları güzel, hiç bir sorun yok. Ülkemizde sık görülmemesinin temel nedeni, kapalı ortamda çok yakın ve uzun vadeli temasla bulaşmasıdır.
*Ülkemiz açısından bir endemi ya da global manada bir pandemi riski taşımamaktadır.
MAYMUN ÇİÇEĞİ NEDİR?
Maymun çiçeği hastalığı ile tıpkı virüs ailesinden gelen az bir hastalıktır. CDC’ye nazaran virüs birinci olarak 1958’de araştırma maymunlarının kolonilerinde keşfedildi.
Virüsün beşerdeki birinci hadisesi 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde tespit edildi. CDC, bugün birçok maymun çiçeği enfeksiyonlarının hala orada meydana geldiğini, lakin hastalığın öteki kimi orta ve batı Afrika ülkelerinde de bildirildiğini söyledi.
MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ NASIL BULAŞIR?
Enfekte hayvandan insanlara ısırık, tırmalama, hayvanın kan ve beden sıvılarıyla yahut etiyle temas, lezyonlara direkt temas yahut tüm bunlarla kirlenmiş cansız malzemeden temasla bulaşır. Beşerden beşere bulaşma ise büyük teneffüs salgısı damlacıklarıyla olur. Büyük damlacıklar uzak aralıklara gidemediğinden beşerden beşere bulaşma için uzun müddetli ve yakın temas gerekir. Bu da Covid-19’a emsal büyük salgınlar yapmasını engelleyebilecek bir özelliktir. Bulaşma yakın temas ve damlacıklarla olduğundan kesin olmamakla birlikte cinsel yolla bulaşın da olduğu düşünülmektedir. Son görülen olayların bir kısmının bu yolla bulaştığı bildirilmiştir.
Afrika dışında son 50 yılda yaşanan en büyük salgın olan hastalığın nasıl bulaştığını da DSÖ yetkilileri açıkladı. Dünya Sıhhat Örgütü’nün yayılan hastalıklar ünitesinden sorumlu yöneticisi Maria Van Kerkhove, “Bulaşma nitekim deriden deriye temas ile bulaşıyor. Şu ana kadar hastalık bulaşanlar bu durumu hafif atlatıyor” dedi.
NE KADAR ÖLÜMCÜL?
Bilim insanlarının geçmişte yaptıkları açıklamalara nazaran maymun çiçeği virüsü, çiçek hastalığına benziyor ve genelde hafif geçiyor. Hastalık birkaç hafta içerisinde kendi kendine büsbütün geçebilirken buna karşılık birtakım durumlarda çok ağır geçebiliyor. Batı Afrika’da bu hastalığın vefata sebebiyet verdiğine dair kayıtlar mevcut.
MAYMUN ÇİÇEĞİ TEDAVİSİ NEDİR?
Herhangi bir salgının önüne geçmek için, aşı yapılması kıymetli bir adım. Çiçek hastalığına karşı geliştirilen aşıların maymun çiçeğine karşı yüzde 85 müdafaa sağladığı da biliniyor.
Öte yandan antiviral ilaçların da tesirinin olduğu aktarıldı.
SALGINA YOL AÇAR MI?
Maymun çiçeği virüsünün belirti göstermesi bir avantaj. Belirtiler ortaya çıktığında hastalar izole edileceğinden Covid-19 üzere büyük salgınlar yapamayacağı öngörülüyor.
Vakaların yüzde 99.5’i erkek
Bu virüsün hala pandemik virüs olarak bulaşı devam eden Covid-19 virüsü ile alakası yoktur. Son salgın hadiselerin yüzde 99.5’unun erkek olduğunu göstermiş. Ve tekrar birçok olay immün yetmezliği olan hastalar. Yüzde 30 kadarı da HIV müspet. 2022 salgını daha çok eşcinsel erkeklerde görüldüğü ve yakın lezyonların ciltten temas ve cinsel temasla bulaştığı gösterilmiş, klasik bilgilerde maymun çiçeğinin cinsel temasla bulaşmadığı bilinirken bu son salgın cinsel temasla da bulaştığını da gösterdi.
Nasıl korunmalı?
Öncelikle bu hastalığın hayat kaybı oranının çok yüksek bir hastalık olmadığının bilinmesi gerekiyor. Lakin bununla birlikte toplum sıhhatini tehdit etmeye başlaması ve Türkiye’de de bir hadiseye teşhis konduğu için korunma formüllerini bilmek ve uygulamak kıymetli. Öncelikle teşhis konulmuş bireylerle yakın temastan kaçınılması gerekiyor. Hastanın lezyonlarına temas etmemek, kesinlikle esirgeyici ekipman kullanmak ve hastanın lezyonlarıyla temas etmiş her türlü yüzeyden de eldiven ya da kıyafetlerle uzak durmak ve dezenfeksiyon uygulamak gerekiyor.