Olası İstanbul sarsıntısından evvel binaların sarsıntıya uygun imar planlarının olup olmadığı tartışma konusu oldu. Binalarının zelzeleye sağlam olup olmadığını test etmek gayesiyle yapı kontrol raporlarına başvuran beşerler olduğu üzere sonucun olumsuz çıkması ihtimaline karşı nasıl bir yol izleyeceklerini bilmedikleri için raporu istemeyen birçok kişi de mevcut. Beykent Üniversitesi İdari Hukuk Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Mustafa Yılmaz, vatandaşların bu süreçte ne yapmaları gerektiğine dair açıklamalarda bulunarak, bina sahiplerinin raporun olumsuz çıkması durumunda müteahhide tazminat davası açabileceğini, konut sahipleri müsaade vermediği için rapora ulaşamayan kiracıların da mahkeme kanalıyla raporu talep edebileceğini söyledi.
“BU DAVALARDA MÜTEAHHİT KUSURLU DA KUSURSUZ DA OLSA SORUMLUDUR”
Yapı kontrol raporu sonucunun ‘depreme uygun değil’ çıkması halinde müteahhitlerin tazminat sorumluluğunun olduğunu belirten Dr. Yılmaz, mevzuyla ilgili şöyle konuştu:
“Müteahhit ismi üzerinde taahhüt eden; ‘Ben sana sağlam, sağlam, hoş, reklamını yaptığım daireyi zelzeleye güçlü ve imar kurallarına uygun bir halde teslim edeceğim’ diyendir. Taahhüdünü yerine getirmeyen, hukukta ‘ayıplı mal’ dediğimiz zelzele yönetmeliğine ve imara uygun olmayan bina satışı yapan müteahhide karşı tazminat davaları açılır. Bu davalarda müteahhit kusurlu da olsa kusursuz da olsa sorumludur. Borçlar Kanunu 49’uncu hususta ‘İhmal ya da kusur sonucundaki ziyanı karşılamakla mükelleftir’ deniliyor. Borçlar Hukukunda bina malikinin sorumluluğuna ‘kusursuz sorumluluk’ deriz. Örneğin; emekçisi yeteri kadar demir koymasa bile o emekçiyi denetlemekte yükümlü olan kişi bina malikidir. Zati ülkemizde en değerli sorun yeteri kadar kontrol yapılmamasından kaynaklanıyor. Yargıtay kararlarında yeteri kadar nitelikli gereç kullanılmadığı takdirde ‘bilinçli taksir’ uygulanacağı yer alıyor. Şuurlu taksir durumlarında ceza daha da ağırlaştırılıyor. Tazminat davalarında ise kusuru varsa kişi daha fazla tazminat ödemekle yükümlendirilir. Bu davaların isimli yargı ve hukuk mahkemelerinde açılması gerekiyor.”
“YAPI MALİKLERİNİN BİNALARIN KUSURLU OLDUKLARINI BİLMEMELERİ KABUL EDİLEMEZ”
Dr. Yılmaz, “Vatandaş, ‘binamı test ettirdim ve bana verilen raporlardaki üzere bir bina olmadığını gördüm. Bundan ötürü müteahhide karşı tazminat davası açıyorum’ diyerek binanın pahası ne kadarsa ya da ne kadara satın aldıysa o fiyata faiz ekleyerek davasını açabilir. Mahkeme doğrultusunda teknik uzmanların yaptığı çalışmalarda zelzeleye dayanıksız bir durum ortaya çıkarsa müteahhitler başta olmak üzere yapı malikleri bundan mali açıdan sorumlu olurlar. Yapı maliklerinin binaların kusurlu olduklarını bilmemeleri borçlar kanunu nazaran de kabul edilemez. ‘Ben personelimin ne kadar demir bağladığını bilmiyordum’ üzere cümleler geçersizdir. Bundan ötürü müteahhidlerin mutlak sorumluluğu vardır” dedi.
“EV SAHİPLERİ DE BU RAPORLARI KİRACILARINA VERMEKLE YÜKÜMLÜ, VERMELERİ GEREKİR”
Dr. Yılmaz bu süreçte kiracıların izlemesi gereken yol ile ilgili de “Belediyeler, çeşitli örnekler alarak binaları test ediyor. Hatta Büyükşehir Belediye Liderinin bir açıklamasına nazaran; belediyenin binaların sağlamlığına dair yapmak istediği çalışmalar kapsamında binalardan örnek alınması gerekiyor. Bina sahiplerinin yüzde 70’i belediye çalışanlarını kendi dairlerine sokturmuyor. Münasebetiyle bunlar çabucak olabilecek şeyler değil. Mesken sahipleri kiracılarına bu çeşit evrakları vermeyebilir. Kiracılar, ‘oturduğum mesken sarsıntıya sağlam mı, değil mi? Bu mevzuda bana bilgi verebilir misin? Zira benim canım tehlikede’ diyerek konut sahiplerinden bunu talep edebilir. Konut sahipleri de bu raporları kiracılarına vermekle yükümlü, vermeleri gerekir. Vermedikleri takdirde mahkeme kanalıyla bunların talep edilmesi ve bir kanıt tespitinin yaptırılabilmesi mümkün. Sulh mahkemelerine, ‘benim binam sağlam mı, bu bahiste kanıt tespiti istiyorum’ diyerek müracaat edilmesi gerekiyor” biçiminde konuştu.
“İMAR AFLARINI ÇIKARTMAK BİR CİNAYETTİR”
İmar affı çıkartmanın bir cinayet olduğunu söyleyen Dr. Yılmaz bu bahisle ilgili ise şunları söyledi:
“Hukuksuzluğu, kanunsuzluğu, kendi ömrüne da son verecek halde yapanlara prim veriyoruz. Dayanıksız bina yapılmış lakin imar affından yararlanabiliyor. Ülkemizde imarda çok fazla rant olduğu için beşerler buradan çok çabuk köşeyi dönmek, yasa dışı yapılan işlere kılıflar ayarlamaya çalışıyor. Bunu vatandaş olarak söylüyorum; yapılmaması gerek. Politikler de öteden beri imar affı çıkartarak tüm bunları yasal hale getirtiyor. Kanunî hala geliyor fakat sağlam değil. Aslında orada bir mezar var. O bakımdan imar aflarının çıkartılmaması gerekiyor. Biz de en son 2018’de imar barışı altında çalışmalar yapıldı. İmar affı kanunu çıkartılmış oldu. Kanunun altında yer alan ‘Hiçbir halde yönetim ve siyasalların bir sorumluluğu yoktur. Bütün sorumluluk bana aittir’ cümlesine imza atıyorsunuz. Aslında vefat fermanınızı imzalıyorsunuz. İdarecilerimizin de siyasilerimizin de imar aflarına başvurmaması gerekir. İmar affı tam bir cinayet olduğu için müsaade etmemek lazım. Vatandaşın da bunu talep etmemesi gerekir. Anayasaya bile ‘imar affı çıkartılamaz’ diye bir karar konulması gerektiğini düşünüyorum.”